Od roku akademickiego 2019/2020 w uniwersytetach w Polsce ruszyły w miejsce studiów doktoranckich tzw. szkoły doktorskie. Jest to efekt jednego z zapisów reformy Szkolnictwa Wyższego, zwanej Ustawą 2.0. Szkoły te mają swoją strukturę funkcjonowania, system organizacji a także programy merytoryczne, uzależnione od typu szkoły, z których każda z założenia ma interdyscyplinarny charakter. Więcej o samym przedsięwzięciu tutaj:
Chociaż na doktorantach, jak czytamy w różnych źródłach, nie spoczywa już obowiązek prowadzenia zajęć dydaktycznych, to dana uczelnia (uprawomocniona do autonomicznej decyzji) może takie wymaganie, odpłatnie, postawić przed młodymi adeptami nauki. Stąd też istnieje potrzeba kształcenia także dydaktycznego w szkołach doktorskich, a przynajmniej podnoszenia świadomości na temat znaczenia doświadczanych form kształcenia dla własnego rozwoju naukowo-dydaktycznego.
Stąd też powstała w roku 2019 w ramach współpracy między Uniwersytetem Ekonomicznym w Poznaniu a Eotvos Lorand University w Budapeszcie wieloautorska publikacja, będąca zbiorem praktycznych wskazówek dla doktorantów w Europie w obszarze ich pracy dydaktycznej. Publikację, jako autorka jednego z rozdziałów (oczywiście na temat struktury procesów tutorskich, ich wpisywania się w założenia tzw. Quality Teaching oraz trudności w adaptacji do instytucjonalnych warunków), serdecznie polecam:
link do pobrania w wolnym dostępie tutaj:
W odpowiedzi na potrzebę budowania programów szkół doktorskich, Biuro Jakości Kształcenia Uniwersytetu Gdańskiego zaoferowało, w ramach przedmiotów do wyboru, warsztaty doskonalące będące pokłosiem tzw. DOKTORATORIÓW z uprzedniej formy kształcenia doktorantów. Owe “electives” są wybierane przez doktorantów wszystkich szkół (w przypadku UG trzech różnych) w określonej ilości na rok lub semestr.
Osobiście mam przyjemność prowadzić jeden z takich kursów do wyboru, którego treści i cele kształcenia przedstawiam poniżej:
‘PERSONALIZACJA KSZTAŁCENIA AKADEMICKIEGO W FORMULE TUTORINGU I MENTORINGU – PODSTAWY TEORETYCZNE I PRAKTYCZNE’
Forma zajęć: ćwiczenia i konwersatorium/warsztat – 3-4 h.
zakres treści programowych:
- Personalizacja vs kształcenie grupowe – różnice, podobieństwa, cele i efekty
- Założenia ideowe tutoringu akademickiego (historia i podstawy pedagogiczne)
- Praktyka tutoringu i mentoringu w instytucjach edukacyjnych oraz biznesowych – na czym polega wartość dodana?
- Tutoring a potrzeby współczesnego studenta (aspekty kulturowo-społeczne i ekonomiczne); Praca na zasobach studenta, praca z talentami;
- Postawy w edukacji – znaczenie postaw społecznych w instytucji szkolnictwa wyższego
- Konstrukcja procesu tutorskiego i mentorskiego /narzędzia tutora i mentora (esej tutorski); Proces pisania tekstów naukowych w cyklu tutorskim;
- Budowanie relacji dialogicznej w kształceniu akademickim – elementy, etapy, komunikacja i zakłócenia
- Zakłócenia w realizacji tutoringu i mentoringu
- Podstawy teorii komunikacji w tutoringu – retoryka, manipulacja, słuchanie, odsłanianie się, informacja zwrotna
- Komunikacja niewerbalna w relacji tutorskiej/mentorskiej
- Etyka w pracy tutora i mentora
- Tutoring jako forma kształcenia przygotowująca do zasad życia poza Akademią
Warsztat nie stanowi szkolenia certyfikacyjnego ani nie przygotowuje w pełni do bycia tutorem, jest jednak kompaktową pigułką informacji na temat wartości edukacji tutoralnej i mentoringu w uczelni wyższej. W efekcie bowiem (w zależności od doboru treści), doktorant/ka:
- pozna naturę i specyfikę kształcenia spersonalizowanego w zestawieniu z dydaktyką grupową – tradycyjną
- pozna zarys warsztatu metodycznego pracy tutora i mentora w zależności od dziedziny i dyscypliny naukowej
- odróżni cele prowadzenia tutoriali naukowych od rozwojowych/ procesów mentorskich od tutorskich
- będzie rozpoznawać podstawowe narzędzia pracy tutorskiej, definicję cyklu tutorskiego i jego struktury
- pozna możliwe zakłócenia w cyklu tutorskim i będzie umiał/a je niwelować, zapobiegać im
- będzie potrafił/a rozpoznawać mechanizmy komunikacyjne (w tym niewerbalne) w procesie kształcenia spersonalizowanego, aktywnie słuchać i dawać informację zwrotną;
- rozpozna potrzebę określania celów u studentów/tutees/mentees i pomoże je zdiagnozować oraz wesprze w ich osiąganiu przez prowadzonych podopiecznych
- pozna znaczenie bezpośredniej relacji z tutee/mentee, pozwalającej na rozwój intelektualny i poznawczy obu stron w atmosferze szacunku i tolerancji dla innych sposobów widzenia problemu
- pozna podstawy motywacji w kształceniu akademickim i zróżnicuje motywację w dydaktyce spersonalizowanej od tej w kształceniu grupowym i masowym
- będzie potrafił/a oszacować zasoby i talenty u podopiecznych, pomagając je rozwijać;
- będzie umiał/a łączyć pracę tutorską / mentorską z procesami grupowymi
- rozwinie u siebie wiedzę, umiejętności i postawy pozwalające na pełnienie funkcji tutora/mentora, ale także poszerzy własne spektrum możliwości studiowania i pisania prac badawczo-naukowych;
Opracowanie i prawa autorskie:
dr Beata Karpińska-Musiał (Wydział Filologiczny UG)
Gdańsk, 17.10.2019
Z tutorskim pozdrowieniem!
Be-3
'Be - 3' Beata Karpińska - Musiał 